Τζανγκο Ράινχαρντ : Ο πρωτοπόρος της ευρωπαϊκής τζαζ

Χρήστος Βέρρας


Όταν μου ζήτησε ένας καλός φίλος να γράψω ένα άρθρο πάνω στη μουσική για το δεύτερο τεύχος του περιοδικού Πολιτεία, το πρώτο όνομα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν αυτό του David Bowie. Έτσι, λοιπόν, ένα κυριακάτικο απόγευμα πήρα χαρτί, στυλό και είπα να ετοιμάσω ένα άρθρο αφιέρωμα στην τεράστια ιδιοφυΐα της ροκ. Ωστόσο δεν μου έβγαινε... Είχαν όλα γραφτεί και υπεραναλυθεί σε δακρύβρεχτες φυλλάδες μετά από το θάνατο του Bowie. Άσε που δεν μου αρέσουν και οι επικήδειοι...Εκείνη ακριβώς τη στιγμή το ράδιο έπαιζε ένα τραγούδι, το οποίο κάπου το είχα ξανακούσει, σε κάποια ταινία ίσως. Αυτός ο συνδυασμός τζαζ και τσιγγάνικης μουσικής μου γέννησαν μια επιθυμία για χορό. Και ο ήχος αυτής της κιθάρας τόσο ξεσηκωτικός και συνάμα μελωδικός.

Τζάνγκο Ράινχαρντ (Django Reinhardt), ο πρωτοπόρος της ευρωπαϊκής τζαζ. Γεννήθηκε το Γενάρη του 1910 στην Liberchies, μία μικρή πόλη στο ανατολικό Βέλγιο, από τσιγγάνους γονείς. Ο Jean, όπως ήταν το κανονικό του όνομα, πέρασε τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής του σε κατασκηνώσεις και καραβάνια των Ρομά κοντά στο Παρίσι παίζοντας κιθάρα, μπάντζο και βιολί από αρκετά μικρή ηλικία. Το Νοέμβριο του 1928 ένα δραματικό γεγονός θα αλλάξει σημαντικά τη ζωή και την καριέρα του δεκαοχτάχρονου Τζάνγκο. Συγκεκριμένα, ύστερα από πυρκαγιά στο τροχόσπιτο, όπου έμενε με την πρώτη του σύζυγο, τραυματίζεται σοβαρά στο αριστερό χέρι και το δεξί πόδι. Ο Τζάνγκο αρνείται τον ακρωτηριασμό που προτείνουν οι γιατροί και πηγαίνει σε ένα κέντρο φροντίδας, όπου μετά από 18 μήνες στο κρεβάτι καταφέρνει να περπατήσει. Ωστόσο, δύο δάχτυλα του αριστερού χεριού έχουν παραλύσει, οπότε αναγκάζεται να προσαρμόσει την οργανοπαιξία του. Ειδικότερα, παίζει όλα τα κιθαριστικά σόλο του με τα δύο δάχτυλα, και χρησιμοποιεί τα δύο τραυματισμένα μόνο για την απόδοση συγχορδιών.

Ο τσιγγάνος κιθαρίστας επηρεασμένος από τους μεγάλους τζαζίστες Eddie Lang, Joe Venuti, Louis Armstrong και Duke Ellington ασχολείται με αυτό το είδος μουσικής και στην τζαζ βρίσκει όλο το χώρο για να αναπτύξει το εκπληκτικό ταλέντο του στον αυτοσχεδιασμό. Εκτός από τη δεινότητα του στον αυτοσχεδιασμό και την κιθαριστική του δεξιοτεχνία, ο Τζάνγκο ξεχωρίζει και για την σύνθεση μεγάλου αριθμού εξαιρετικών μουσικών κομματιών. Το 1934 μαζί με τον βιολιστή Stéphane Grappelli σχηματίζουν στο Παρίσι την ορχήστρα Quintette du Hot Club de France. Οι πρώτες τους ηχογραφήσεις (Dinah, Tiger Rag, Oh Lady be Good, and I Saw Stars) προκαλούν αίσθηση και ακολουθούν δεκάδες άλλες με επιτυχία τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.

Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει το Quintette, να περιοδεύει στην Αγγλία. Ο Grappelli παραμένει εκεί και ο Reinhardt επιστρέφει στη Γαλλία και συνεχίζει να ηχογραφεί καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. O Τζάνγκο, πιθανότατα λόγω της φήμης και του ταλέντου του, καταφέρνει να αποφύγει - αν και τσιγγάνος - τη σύλληψη από τους ναζί τα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Μετά από το πέρας του πολέμου περιοδεύει με τον Duke Ellington στις ΗΠΑ. Το 1948 ηχογραφεί έναν από τους σημαντικότερους δίσκους του, το Djangology. Το 1951, αποσύρεται στο χωριό Samois-surSeine, κοντά στο Fontainebleau, όπου και ζει μέχρι το θάνατό του. Συνεχίζει να εμφανίζεται σε jazz clubs στο Παρίσι, ενώ ξεκίνα να παίζει ηλεκτρική κιθάρα παρά τους αρχικούς δισταγμούς του προς το συγκεκριμένο όργανο.

Τέλος, ο Τζάνγκο πεθαίνει το 1953 από εγκεφαλική αιμορραγία, σε ηλικία μόλις 43 ετών. Αυτός ήταν, λοιπόν, ο μεγαλύτερος κιθαρίστας της τζαζ, ο καλύτερος εκφραστής της ευρωπαϊκής πλευράς της, ο μουσικός που πάντρεψε τη μουσική των τσιγγάνικων καταυλισμών με τις τρομπέτες της Νέας Ορλεάνης.

 Ακούστε έργα του : Minor Swing, Belleville , I'll See You In MyDreams.